Cerita "kapal dua nakhoda" di LPT2 E8 / The story of "a ship with two captains" at ECE2 E8

Sebuah kapal tidak boleh ada dua orang nakhoda - terlalu banyak campur tangan oleh kerajaan negeri Terengganu dalam pelaksanaan projek Lebuhraya Pantai Timur Fasa 2 (LPT2) E8 sebenarnya lebih banyak membawa mudarat daripada manfaat

Salam sejahtera,

Segala-galanya bermula apabila saya hendak berkongsi berita mengenai "penangguhan kutipan tol Lebuhraya Pantai Timur Fasa 2 (LPT2) E8" di laman Facebook Blog Jalan Raya Malaysia. Tidak lama setelah saya berkongsi berita tersebut dari laman web Teganu Kita, Timbalan Ketua Setiausaha (Pengurusan) Kementerian Kerja Raya (KKR), Tuan Haji Sarani Dollah, memaklumkan kepada saya bahawa berita tersebut adalah tidak tepat kerana ia bukan datang daripada pihak Lembaga Lebuhraya Malaysia (LLM) yang sepatutnya bertanggungjawab atas hal ehwal lebuh raya ekspres. Mungkin juga sumber yang saya petik itu hanyalah daripada sebuah laman blog, tetapi apa yang menjadikan berita tersebut tambah mengelirukan dan bercelaru ialah berita seumpamanya memang ada di laman web Bernama, yang mana isinya betul-betul sama dengan berita di laman Teganu Kita tanpa sebarang percanggahan. Dengan kata lain, sudah wujud percanggahan maklumat antara pihak Kementerian Kerja Raya dengan kerajaan negeri Terengganu - atau lebih tepat lagi, kapal dua nakhoda. 

Kenapa pula saya katakan kes LPT2 E8 ini sebagai kapal dua nakhoda...? Jawapannya mudah sahaja - LPT2 E8 sepatutnya diletakkan di bawah bidang kuasa LLM, tetapi sebaliknya kerajaan negeri Terengganu pula terlalu banyak campur tangan dalam membuat keputusan. Ia berbeza dengan mana-mana lebuh raya ekspres lain di Malaysia di maka LLM mempunyai kuasa penuh dalam pembuatan dasar, perancangan rangkaian lebuh raya ekspres serta pemantauan tahap kemajuan projek serta operasi lebuh raya; kerajaan negeri hanya sekadar sediakan tanah sahaja. Ironinya, model sebegini juga diguna pakai di negeri Selangor dan Pulau Pinang pimpinan Pakatan Rakyat tanpa banyak soal, sungguhpun Pakatan Rakyat sangat terkenal kerana sering membantah kutipan tol serta memperjuangkan model lebuh raya ekspres percuma.

Pelbagai persoalan timbul akibat percanggahan maklumat yang saya katakan di atas tadi. Pertama, Lebuhraya Pantai Timur E8 merupakan projek kerajaan persekutuan dan memang diwartakan sebagai Lebuh Raya Ekspres yang merupakan salah satu kelas Jalan Persekutuan, kenapa pula kerajaan negeri Terengganu boleh mengeluarkan kenyataan bersifat unilateral tanpa merujuk kepada LLM...? Kenapa pula Pengerusi Jawatankuasa Infrastruktur dan Kemudahan Awam Negeri Terengganu, Ir. Rosli Othman boleh mengeluarkan kenyataan sebegitu sedangkan ia bukan bidang tugasnya...? Apakah LPT2 itu diwartakan sebagai Jalan Negeri Terengganu...? Sudah tentu tidak, bukan...? Adakah kod laluan LPT2 bermula dengan huruf T dan bukannya huruf E...? Justeru, pihak yang sepatutnya mengeluarkan kenyataan mengenai operasi LPT2 E8 ini ialah Ketua Pengarah LLM dan bukannya kerajaan negeri Terengganu.

Sebenarnya, cerita kapal dua nakhoda di LPT2 E8 ini bukanlah cerita baru. Cerita ini mula muncul apabila projek LPT2 dihidupkan semula setelah Barisan Nasional (BN) merampas semula pentadbiran kerajaan negeri Terengganu daripada Parti Islam Se-Malaysia (PAS) pada Pilihan Raya Umum 2004. Semasa pentadbiran PAS dahulu, kerajaan negeri pimpinan Tuan Guru Haji Hadi Awang menentang keras kutipan tol di LPT E8 sehingga ke tahap merancang mahu membina LPT E8 versi mereka sendiri, sungguhpun akhirnya tidak terlaksana jua. Projek LPT2 akhirnya dimulakan secara rasminya pada tahun 2006 - selebihnya, tidak perlulah saya ceritakan di sini kerana anda masih boleh membaca entri mengenai sejarah lengkap Lebuhraya Pantai Timur E8.

Cerita kapal dua nakhoda di LPT2 E8 ini bermula sejak awal pelaksanaan projek LPT2 ini lagi. Tidak seperti projek LPT1 E8 yang mana kerajaan negeri Pahang memberikan kuasa sepenuhnya kepada LLM untuk melantik syarikat konsesi (MTD Group), merancang dan memantau perjalanan projek, kerajaan negeri Terengganu pula terlalu banyak campur tangan dalam pelaksanaan projek LPT2 E8. Di peringkat awal lagi mereka sudah meletakkkan syarat yang mahukan 70% daripada kerja-kerja pembinaan diberikan kepada kontraktor Bumiputera (30% kontraktor Terengganu, 40% kontraktor luar Terengganu), manakala MTD Group hanya diperuntukkan 30% jajaran sahaja, dengan jarak sejauh 64 km. Dasar tersebut diadakan dengan alasan mahu membangunkan industri pembinaan jalan raya di kalangan kontraktor Bumiputera Terengganu, tetapi hakikatnya matlamat tersebut tidak tercapai sama sekali. Inilah kesilapan besar utama yang membawa kepada masalah projek lewat siap, kontraktor tidak kompeten, kontraktor tidak mampu tanggung kenaikan kos, kualiti kerja tidak konsisten, dsb. Malah, dasar sebegini sebenarnya boleh menyebabkan timbul persepsi di kalangan orang awam yang mendakwa kononnya terdapat unsur rasuah dalam pemilihan kontraktor.

Namun, kisah kapal dua nakhoda tidak terhenti setakat itu sahaja. Setelah Plus Malaysia Berhad diumumkan sebagai syarikat konsesi yang ditawarkan kontrak turnkey bagi pengurusan LPT2 E8, kerajaan negeri Terengganu dilaporkan mahu meminta peratusan saham pengurusan LPT2 E8 daripada Plus Malaysia Berhad. Berita sebegini menyebabkan saya berasa betul-betul rimas, kerana ia terang-terangan mencabuli kontrak turnkey bagi pengurusan LPT2 E8, selain menunjukkan seolah-olah kerajaan negeri Terengganu tidak faham akan mekanisme konsesi lebuh raya secara turnkey - tidak seperti lebuh raya ekspres lain yang mana syarikat konsesi sendiri yang meminjam wang di bank untuk membina lebuh raya, dalam projek Lebuhraya Pantai Timur E8 pula kerajaan sendiri yang meminjamkan wang bagi pembinaan lebuh raya; syarikat konsesi pula menyelenggara dan mengutip tol bagi pihak kerajaan bagi mendapat semula pulangan wang. Dalam kes LPT2 E8, kerajaan negeri Terengganu mendakwa turut melaburkan sejumlah wang dalam projek tersebut. Jika benar, maka kerajaan negeri Terengganu sepatutnya bersabar kerana mereka tetap akan mendapat kembali pulangan wang mereka hasil daripada kutipan tol kelak. Tidak perlu sampai nak ambil alih konsesi. Dalam al-Quran sendiri sudah ada menyebut bahawa Allah sentiasa bersama-sama orang yang sabar, jadi bersabarlah.

Kesimpulannya, campur tangan yang keterlaluan oleh kerajaan negeri Terengganu dalam membuat keputusan semasa peringkat perancangan, pembinaan serta pengurusan Lebuhraya Pantai Timur Fasa 2 E8 jelas lebih banyak membawa keburukan daripada kebaikan. Selain daripada menimbulkan kecelaruan kerana terdapat dua pihak yang bertindak sebagai nakhoda dalam mengemudi projek LPT2 E8, campur tangan yang keterlaluan ini jugalah yang menjadi punca utama kualiti kerja LPT2 E8 yang tidak konsisten akibat segelintir kontraktor yang tidak kompeten, di samping masalah kelewatan projek LPT2 E8 sehingga menyebabkan pembukaannya ditangguhkan bukan sekali dua tetapi banyak kali. Memang saya faham bahawa apa yang dilakukan oleh kerajaan negeri Terengganu adalah demi kesejahteraan rakyat Terengganu sendiri memandangkan kerajaan negeri Terengganu turut melabur sejumlah wang dalam projek ini, tetapi kerajaan negeri Terengganu seharusnya tidak melanggar batas-batas bidang kuasa seperti yang telah ditetapkan oleh perlembagaan - kerajaan persekutuan berkuasa penuh terhadap jalan-jalan persekutuan termasuklah lebuh raya ekspres, manakala kerajaan negeri berkuasa penuh terhadap jalan-jalan negeri. Hanya kerajaan negeri Sabah dan Sarawak sahaja yang diberi darjah kawalan yang lebih besar terhadap jalan-jalan persekutuan di sana sebagai menghormati hak-hak bagi kedua-dua negeri tersebut yang sememangnya telah dijamin oleh perlembagaan Persekutuan.